İnsan Hakları Derneği (İHD) İzmir Şubesi Kadın Meclisi, Ege Bölgesi’ne ilşkin 2023 yılı ‘Kadına Yönelik Hak İhlalleri Raporu’nu dernek binasında düzenlediği basın toplantısı ile açıkladı. Kadın başvurucular, ilgili kurum ve derneklerle yapılan görüşmeler, hapishanelerde yapılan avukat ziyaretleri ve basın taramaları sonucu, Aydın, Afyon, Balıkesir, Muğla, Manisa, Uşak, Burdur, Isparta, Denizli, Kütahya ve İzmir illerini kapsayan raporu ve basın metnini Şube Eşbaşkanı Zilan Gümüş ve dernek yönetiminden Vetha Aydın okudu.
Kadına yönelik şiddetin sosyoekonomik açıdan zayıf olan ülkelerde daha ciddi boyutlarda olduğu belirtilen raporda, kadınların en çok evlerinde şiddete maruz kaldığı dile getirildi. Aile içi şiddetin hem kadınlar ve çocuklar için çok ciddi psikolojik etkileri olduğu kaydedilen raporda, artık dijital şiddet, ısrarlı takip, flört şiddeti gibi şiddet türlerinin de yaşandığı ifade edildi.
Raporda, “Türkiye’de kadınların en çok maruz kaldığı şiddet türleri ise fiziksel ve psikolojik şiddettir. Bu tür şiddet oranlarının artış göstermesiyle birlikte de özellikle son zamanlarda kadın dayanışma STK’ları tarafından devlet yetkililerine hukuki açıklığı gidermeleri konusunda çağrıda bulunulmaktadır. Bu bağlamda günümüzde en çok üzerinde durulan konulardan birisi ise İstanbul Sözleşmesi’nin yürürlüğe girmesidir” denildi.
Kadınlar üzerinde devlet şiddetinin de giderek arttığına dikkat çekilen açıklamada, “Derneğimize yapılan başvurulardan gördüğümüz kadınlar bu alanda sürekli baskı ve şiddet görmüş, hatta fiziki şiddete varıncaya kadar tehdit edilmiş, ajanlaştırma dayatılmış, kadının kendini ifade edebilme, yaşam içinde var olma çabası elinden alınmaya çalışılmıştır. Ve yine yapılan başvurulardan anladığımız bu tip ajanlaştırma dayatmaları kadınları aile içinde ve aile ilişkilerinde zora sokmuş, yaşadığı devlet baskısı ve şiddetinden sonra ayrıca aile içinde de sıkıntılar yaşamış ve her anlamda şiddete maruz kalmıştır” ifadelerine yer verildi.
Hapishanelerden gelen mektuplar, ailelerin görüşmelerinden ve tahliye olan tutsakların başvurularından baskı ve yasaklamalarla hak ihlallerinin arttığına işaret edilen raporda, “Baskıcı ve insanlık onuru ile bağdaşmayan yöntemler benimsenerek kadın mahpuslar, her gün onlarca ihlalle karşı karşıya bırakılmaya devam edilmiştir. Hapishanelerde; tecrit, işkence ve yaşam hakkı ihlalleri, hasta mahpusların tedavi ve sağlığa erişimine dair ihlaller, yaşı ilerlemiş mahpusların sağlığa erişimde yaşadığı ihlaller, koğuşların aşırı doluluğundan kaynaklı yaşanan sağlık sorunları ve psikolojik sorunlardan kaynaklı ihlaller, sebepsiz infaz yakmalardan kaynaklı ihlaller 2023 yılında da artarak devam etmiş ve çözümsüzlük hala devam etmektedir. Tutuklamalar arttıkça hapishanelerdeki sorunlarda, yaşanan ihlallerde artarak devam etmiştir” sözlerine yer verildi.
Hâlâ ev içi emeğin görünmez olduğu, kadınlarda güvencesiz çalışma oranı ve işsizliğin arttığı belirtilen raporda, “Kazılmış haklara saldırılar devam etmiş, 6284 Sayılı Yasa uygulanmamış, İstanbul Sözleşmesi’nden çekinilmiş, Nafaka hakkına göz dikilmiştir. Kadınların mücadeleleri sonucu elde ettikleri haklarını geri alma çabaları 2023 yılında da devam etmiştir” denildi.
Şubenin hapishaneler ile yapılan görüşler, başvurular ve haber taramalarından elde edilen en az hak ihlalleri sayısı 424. 2023 yılı kadınlara yönelik hapishane görüşmelerine dayanarak tespit edilen hak ihlallerinin sayısı ise 91.
Kadına yönelik şiddet, taciz, tecavüz, darp gibi hak ihlallerinin her geçen yıl artmaya devam ettiğine dikkat çekilen raporda, söz konusu ihlallerin giderilmesine yönelik öneriler şu şekilde sıralandı:
“*Toplumsal cinsiyet eşitliği her alanda derhal sağlanmalı.
*Mevcut Ceza hukuku kadını koruyacak şekilde düzenlenmeli.
*6284 Sayılı Kanunu etkin bir şekilde uygulanmalı.
*Kadına yönelik şiddet konusunda 7/24 kadınlar tarafından ulaşılabilecek profesyonel kişiler ve kurumlar oluşturulmalı, telefona ulaşamayan kadınlar için alternatif yollar kurulmalı ve bunlar Türkçe, Kürtçe, Arapça, İngilizce gibi pek çok dili barındırmalı, işaret dili bilen personel bulunmalı.
*Mülteci kadınların güvenliği sağlanmalı ve mülteci kadınlara yönelik güçlendirici çalışmalar yapılmalı.
* Sığınaklar erişilebilir ve uluslararası standartlara uygun olmalı, 60 yaş üzerindeki kadınlar da sığınaklara kabul edilmeli.
* Sığınaklardan çıkan kadınlar için ekonomik ve sosyal yardımlar işlevsel olmalı.
* İntihar demek yerine kadınların neden ve kim/ler tarafından öldürüldüğü araştırmalı.
* Kolluk kuvvetlerinin keyfi bir şekilde caydırıcı ve yanlış bilgi vermesine yaptırım uygulanmalı.
* LGBT+ lara çalışma, barınma, yaşam alanları sağlanmalı, kolluk gücünün keyfi uygulamaları engellenmeli.
* Resmi kurum ve kuruluşların kadın ve LGBT+ lar ile ilgili nefret söylemleri ve ayrımcı söylemleri hakkında yasal girişimlerde bulunulmalı.
* Doğum kontrol yöntemleri ve kürtaj ücretsiz olmalı.
* Cinsel sağlık hizmetlerinde kadınlar hiçbir ayrımcılığa maruz kalmamalı.
* Bebek ve çocuk kreşleri ücretsiz ve erişilebilir olmalı.
* Yetkililer Kadınları güçlendirici politikalar uygulamalı, hayatın her alanında yaşanan hak ihlallerini Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini sağlayıcı politikalar ile gidermelidirler.
* Erkek egemen sistem kadın katillerini korumaktan vazgeçmeli, iyi hal indirimi, ceza indirimi yerine caydırıcı cezalar verilmeli. Cezasızlık politikasından vazgeçilmeli.
* Kayıtlara şüpheli kadın ölümü diye geçen her ölüm aydınlatılmalı etkin soruşturma yürütülmeli.
* Kadın cinayetlerinde cezasızlıktan vazgeçilmeli.
* Kadının çalışma alanında erkek egemen sistemin dayattığı baskıcı politikalardan vazgeçilmeli.
* Her kadın istediği ile evlenebilmeli, boşanmak isteyen kadının güvenliği sağlanmalı.
* Kadın nafaka talep edebilmeli, kazanılmış kadın haklarına saldırıdan vazgeçilmeli.
* Kadın kendi cinselliğini yaşama hakkına sahip olabilmeli.
* Her kadın istediği işte çalışabilmeli, sigortalı olma hakkına sahip olabilmeli, dini yaşama katılıp katılmamaya kendi karar verebilmeli.
* Kendi ile ilgili kararları kendi verebilmeli.
* Çalışma yaşamında ücret gelirlerinde cinsiyet eşitliği gözetilmeli.
* Kendisinin rıza göstermediği herhangi bir cinsel davranışa zorlanmamalı.
* Ekonomik kaynaklar ve para kadın üzerinde bir yaptırım ve kontrol aracı olarak kullanılmamalı
* Parti ve kadın kuruluşlarında çalışma yapan kadınlar üzerindeki devlet baskısına son verilmeli, (Ajanlaştırma gibi) kadınlar hayatın her alanında özgürce taleplerini dile getirebilmeli.
* Hapishanelerde çocukları ile kalan kadınlara sağlıklı çocuk gelişimine uygun ortamlar yaratılmalı.
* Hapishanelerdeki kadın mahpuslara uygulanan ayrımcı uygulamalara son verilmeli.
* Kadın mahpuslara uygulanan baskılara son verilmeli yaşamsal talepleri karşılanmalı.
* Hastanede kelepçeli muayene dayatmasından vazgeçilmeli.
* Koğuş aramalarında eşyaları kırmak, tahrip etmek alınan elektronik eşyaların verilmemesi gibi uygulamalardan vazgeçilmeli.
* Kadın mahpusların sağlığa, haberleşmeye erişimleri sağlanmalı.
* Hapishanelerde keyfi uygulamalar son verilmeli.
* Hapishanelerde kadın mahpusların hijyen talepleri karşılanmalı.
* Hapishanelerde posta, ısınma, aydınlanma ücretlerine yapılan fahiş ücret politikasından vazgeçilmeli, haberleşmeleri sağlanmalı.
* Koğuşlardaki mahpus sayıları normalleşmeli, aşırı doluluktan vazgeçilmeli,
* Keyfi uygulamalar ile infaz yakılmasından vazgeçilmeli.
* Hapishanelerdeki mahpusların hakkı olan telefon görüşmeleri ve görüntülü görüşmeler engellenmemeli.
* Hapishanelerde sosyal aktivitelerin engellenmesinden vazgeçilmelidir.”
