H. Merkezi: Dünyada 10 milyon kişinin ‘vatansız’ statüsünde yaşamaya çalıştığını ve dışlandığını açıklayan Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), her 10 dakikada bir çocuğun ‘vatansız’ statüsüyle doğduğunu belirtti.
20’inci yüzyılda savaşlar sonrasında yaşadıkları toprakların el değiştirmesi ve işgale uğraması nedeniyle ‘vatansız’ olarak kalan milyonlarca kişinin dramının benzeri, günümüzde de yaşanıyor.
UNHCR tahminlerine göre, dünyanın onlarca ülkesinde 10 milyon kişi ‘vatansız’ statüsünde yaşamaya çalışırken, her 10 dakikada bir çocuk bu statüyle doğuyor.
Bu kişileri, ülkeleri dışında mülteci konumuna düştüklerinde BM’nin sağladığı korumaya sahip olsalar da, kendi ülkelerinde kimliksiz ve hiçbir vatandaşlık hakkı olmadan yaşamak zorunda kalıyorlar.
En temel insani haklardan yoksunlar
Bu kişiler diğer ‘vatandaşlar’ gibi oturum ve çalışma hakkına sahip olmadıkları için birçok bürokratik engelle de karşılaşıyorlar. Bunlar arasında evlenme veya şirket kurma gibi en basit haklar da bulunuyor. Yine seçme ve seçilme hakkının yanı sıra kimi ülkelerde eğitimden yoksun kalmaya kadar varan bu sorun nedeniyle ‘kayıp nesiller’ oluşması da söz konusu.
Arap ve Afrika ülkelerinde annenin vatandaşlığı yeterli görülmüyor
Suriye’de on yıllar boyunca yüz binlerce Kürdün vatandaşlık hakları ellerinden alınmasıyla bilinen bu durum, dünyanın onlarca diğer ülkesinde de çok daha karmaşık bir hal alabiliyor. Myanmar’da yaklaşık 1 milyon Rohingya Müslümanının vatandaşlık hakları bulunmazken, 26 Arap ve Afrika ülkesinde ise, aynı aileden kişilerin bir kısmı vatandaşlık hakkından maruz kalabiliyor. Bunun en önemli nedenlerinden biri olarak kimi ailelerde doğan çocukların babalarının belli olmaması durumunda sadece annenin vatandaşlığının yeterli görülmemesi. Bu şekilde doğan çocuklar vatandaşlık haklarından yararlanamıyor.
Vatandaşlık haklarının ellerinden alındığı bireylerin Suriye, İran, Irak, Kuveyt, Katar, Lübnan gibi ülkelerin yanı sıra dünyanın onlarca ülkesinde yaşadığı biliniyor.
Tespit edilen 3,5 milyon, tahmin edilen 10 milyon
Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 1954 yılında Vatansız Kişilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme’nin kabul edilmesinin 60’ncı yıldönümünde UNHCR tarafından 10 yıllık bir kampanya başlatılmıştı. Bu kampanya, ‘vatansız kişiler’ sorununun dünya genelinde 2024 yılına kadar sona erdirilmesini amaçlıyordu. 2014 yılı rakamlarına göre, dünyanın 77 ülkesinde tespit edilebilen 3,5 milyonu aşkın kişinin ‘vatansız’ olduğu bilinirken, UNHCR, bu sayının tüm dünyada ise 10 milyonu bulduğunu tahmin ediyor.
Birçok Avrupa ülkesinde mülteci konumundaki ‘vatansız’ bireylere sığındıkları ülkelerde oturum hakkı kolaylıkla tanınsa da, özellikle vatandaşlık hakkının verilmesine yönelik talepler de bulunuyor.
Kaynak: ANF
