Ankara: Ankara’nın merkezinde bulunan eski Havagazı Fabrikası, yapımında kullanılan 350 ton asbest nedeniyle kontrolsüz yıkımı büyük bir tedirginliğe yol açmıştı. Asbestin ‘en tehlikeli türünün’ kullanıldığına ilişkin bilimsel raporların bulunduğu ve solunmasının insanlarda ölüme yol açabilecek sağlık sorunlarına yol açtığı bilinen asbestli Havagazı Fabrikası’nın çevresindeki 500 metre çaplık alanda bile birçok işletme, okullar, yurtlar, hastaneler, Ankara Adliyesi, Ankara Garı yer alıyor.
Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanı Melih Gökçek Havagazı Fabrikası’nda bulunan asbest borularının yıkılmadığını iddia etmişti. Bölge halkı ise yıkımın başlaması ile havanın bozulduğunu, özellikle yıkımın başladığı günden sonraki zamanlarda havada inanılmaz bir ağırlık hissedildiğini söylüyor. Soludukları havanın boğazlarını yaktığını anlatan esnaf, nefes almakta güçlük çektikleri için dükkânlarını erken kapatmak zorunda kaldıklarından yakınıyor.
Ankara’nın ana ulaşım noktalarından olan ve her gün yüz binlerce insanın kullandığı ve Ankara’nın hemen her yerine giden dolmuşların ortak durağı olan Sıhhiye köprüsüne yürüyerek sadece beş dakika uzaklıkta bulunan Havagazı Fabrikası’nın etrafında Atatürk Anadolu Lisesi de bulunuyor. Ankara’nın merkezi sayılan Kızılay’a sadece 10 dakika uzaklıkta olan bölgede iki ilkokulun yanı sıra 10 bin öğrencili Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, her gün binlerce insanın geldiği Ankara Adliyesi de yer alıyor. Ankara’nın “Hastaneler bölgesi” denilen Hacettepe Üniversitesi, Ankara Üniversitesi hastaneleri ile Türkiye’nin en önemli kardiyoloji hastanesinin çok yakınında.
İnsan sağlığına karşılık AVM
Yüzde 15 ile yüzde 40 arasında kanserojen asbestin en tehlikelisinin tespit edilmesiyle gündeme gelen endüstriyel SİT alanı Maltepe Havagazı Fabrikası’nın arazisine ilişkin imar planlarında defalarca değişikliğe gidildiği öğrenildi. Fabrikanın bir bölümüne dört emsal gibi yüksek bir inşaat izni verilirken, araziye mağaza, AVM ve otel yapılması planlanıyor.
Mimarlar Odası Ankara Şubesi Başkanı Tezcan Karakuş Candan, Tok Sokak dış duvar üstünden, Enerji SA mescit arkasından ve sahada çalışma yapılan iki kepçeden alınan numunelerde yüzde 15 ila yüzde 40 arasında asbest türünün en tehlikesi ‘amphibole’ tespit edildiğini söylemişti. Mimarlar Odası Ankara Şubesi ve Ankara Tabip Odası, söz konusu fabrikanın yıkım işleminin durdurulması için Ankara Bölge İdare Mahkemesi’ni başvurmuş, mahkeme ‘saatler sonra’ başvuruyu karara bağlayarak yıkımın durdurulmasına hükmetmişti.
Son olarak geçen yıl haziran ayında alana ait üç parselde yeni bir plan değişikliği yapıldığını ifade eden Sevim, şunları söyledi: “Plan değişikliğine konu olan 3 parselden biri 4 emsal yapı yoğunluğuna sahip ‘Kamusal Tesis Alanı’. Bu alanda yer alacak yapılar ise plan notları ile kamu hizmeti için kullanılacak resmi binalar, ibadet yerleri, özel eğitim, özel sağlık tesisleri, sinema, tiyatro, opera, müze, kütüphane, konferans salonu gibi kültürel tesisler ile düğün salonu gibi eğlence tesisleri, otel, yurt, işhanı, büro, pasaj, çarşı gibi ticari üniteler, spor tesisleri, otopark yapıları olarak tanımlanmış. Diğer 2 parsel ise 2,5 emsal yapı yoğunluğuna sahip ‘Kentsel Servis Alanı’. Bu alanda ise plan notları ile büro, iş hanı, lokanta, çarşı, çok katlı mağaza, banka, otel, sinema, tiyatro gibi sosyal kültürel tesisler, yönetimle ilgili tesisler, bölgesel ihtiyacı karşılamak üzere yapılması planlanan özel / resmi eğitim ve sağlık ve benzeri tesisler var.”
Rantın mazisi eskiye dayanıyormuş!
Fabrikanın yıkımıyla ilgili tartışma uzun bir süre önce başlamıştı. 1990 yılında büyükşehir belediyesi tarafından ‘iş merkezi’ yapılması amacıyla yıkılması gündeme gelen fabrika, 1991 yılında tescillenerek koruma altına alındı. Daha sonra Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu, 26 Mayıs 2006 yılında Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamına giren özelliklerinin kaybolmuş olduğu iddiasıyla tescilin kaldırılması kararını aldı. Bir ay sonra fabrikanın yıkımı başlarken, tekrar toplanan koruma kurulu yıkımı durdurdu. Ancak fabrikanın bir bölümü tamamen yıkıldı. Bugünlerde diğer bölümleri yıkılan fabrikayla ilgili rant projeleri de o günlerde gündeme geldi.
Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi Genel Başkanı Emre Sevim, alanın 2010 yılında ‘Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi Alanı’ ilan edildiğini, açtıkları dava sonucu bu planın iptal edildiğini aktardı. 2012 yılında yeniden yapılan bir planla yoğun yapılaşma öngörüldüğünü dile getiren Sevim, bunun da mahkemece 2013 yılında iptal edildiğini ifade etti.
